Kalaallit Nunaanni inuusuttut KINGUAASSIUUTINUT TUNNGASUT KINGUAASIUUTITIGULLU INNARLIISARNERIT QITIUTINNEQARLUTIK.

Præsentationer af emnet: "Kalaallit Nunaanni inuusuttut KINGUAASSIUUTINUT TUNNGASUT KINGUAASIUUTITIGULLU INNARLIISARNERIT QITIUTINNEQARLUTIK."— Præsentationens transcript:

1 Kalaallit Nunaanni inuusuttut KINGUAASSIUUTINUT TUNNGASUT KINGUAASIUUTITIGULLU INNARLIISARNERIT QITIUTINNEQARLUTIK

2 Tunuliaqutaq  Nalunaarusiaq Ilaqutariinnermut Inatsinillu Atuutitsinermut Naalakkersuisoqarfiusimasumit - ”Det Nationale Forskningscenter for Velfærd”-imut - 2013-mi noqqaasutaavoq akilerneqarlunilu.  Misissuineq ilisimatuunit Seniorforsker Else Christensen aamma Seniorforsker Siddhartha Baviskar-imillu suliarineqarsimavoq. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 2

3 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 3 Misissuisimaneq pillugu  Anguniagaq:  Meeqqat kinguaassiutitigut atornerlunneqartarnerat pillugu ilisimasaqarnerulernissaq.  Atornerluisarnerit qanoq ittuuneri innarlikkamullu kingunerisartagai pillugit ilisimasaqarnerulernissaq.  Ilisimariikkat toqqammavigalugit kinguaassiutitigut atornerluisarnerit pinaveersaartinniarnissaanut pitsaaliuinissaq.  Meeqqat kinguaasiutitigut atornerlunneqartarsimanerannut paasisimasat annertusaaviginerisigut pinaveersartitsinermik sullisisoqassaaq.

4 Siunertaq  Arnat angutillu 18 - 25 ukiullit akornanni qanoq amerlatigisut kinguaassiutitigut atornerlunneqarnikuusimanersut.  Atornerluinerup qanoq ittuuneri  Qassinik ukioqarluni siullermik kinguaasiutitigut atornerlunneqarsimanerit.  Kinguaasiutitigut atornerluinermi atornerliunerit suuneri.  Kinguaassiuutitigut atornerluisuusartut kikkuuneri. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 4

5 Siunertaq 2  Paasiniassallugu meeqqat inuusuttuaqqallu atornerlugaasimanertik pillugu kikkunnik oqaloqateqarnikuusimanersut.  Paasiniassallugu arlaatigut meeraanerup nalaani kinguaasiutitigut atornerlunneqarsimaneq, ilaqutariissutsimut, ilinniarsimassutsimut, sumi najugaqarnermut inuttulluunniit pissuseqarnermut attuumassuteqarnersoq.  Inassuteqaatigissallugu qanoq iliuuseqartoqarsanersoq sumiginnaasarnerup akiorniarneqarnerani. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 5

6 Periuseq atorneqartoq  Misissuisimaneq sisamanik immikkoortortaqarpoq  Nunatsinni immikkut ilinniagalinnik attaveqarneq  Inuusutttut 18 - 25 ukiullit misissuinermi toqqaaneq(Nunatsinni Naatsorsueqqissaartar-fianit toqqaariaaseq naapertorlugu)  Oqarasuaatikkut inuusuttunik apeqqarissaarneq.  Inuusuttut akornanni misissuinermut atatillugu immersuiffissamut immersuisimasut immersuisimanngitsullu akornanni immikkoortittillunilu assigiissitsiniaaneq, misissukkat toqqammaveqarluarnissaat pillugu 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 6

7 Apeqqarissaarluni immersuititsineq  Agguaqatigiissitsinikkut arnat angutillu 400-t apersugassatut toqqarneqarsimapput – taakkua 18- 25 ukiullit akornanni 7.271-usunit nuna tamakkerlugu toqqagaasimapput.  Toqqarneqarsimasut agguaqatigiissinneqarnissaat siunertaralugu, makku tunngaviupput:  Ukiut  Suiaassuseq  Kommuni  Najugarisaq (illoqarfik, nunaqarfik savaatillilluunniit)  Nuna tamakkerlugu 18 - 25 akornanni ukiulinnut agguaqatigiissitsinermut naapertuupput. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 7

8 Paasissutissanik katersineq  2014-mi Apeqqutinut immersuiffissat februar, marts aamma april inuusuttunut nassiussuuneqarput.  Oqarasuaatikkut apeqqarissaarnerit juni 2014-mi (Kommuneqarfik Sermersooq-mi meeqqanut ilaqutariinnillu sullissivimmeersunit immikkut ilisimasaqartuusunit) isumagineqarput.  Misissuinermi ilaasut kinaasutsikkut illersugaapput.  Apeqqutit immersugassat 400-t nassiussuuneqartut, 151-t akipput.  90-t oqarasuaatitigut apersorneqarput.  Misissuinermi 40 % akipput 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 8

9 Inuusuttut misissuinermi ilaasut  Inuusuttut agguaqatigiissillugu 21,44 ukioqarput.  Kommunit inunngorfiit:  44% Qaasuitsup Kommuniani.  25% Kommuneqarfik Sermersooq.  17% Qeqqata Kommuniani.  13% Kommune Kujalleq-mi.  Apeqqutinik immersuinermi Najugaqarfiit:  40%-it Qaasuitsup Kommuniani.  34%-it Kommuneqarfik Sermersooq.  16%-it Qeqqata Kommuniani.  10%-it Kommune Kujalleq. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 9

10 Inuusuttut kinguaasiutitigut misilittagaat Takuss. 2.1 - Nunatsinni inuusuttut qassinik ukioqarlutik atoqateqaqqaarpat. Arnat angutillu immikkut, ataatsimut isigalugit. Procent. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 10 UkiuiArnatAngutitTamarmik 7 –t inorl.ukiu. 677 12-nik ukiullit 301 13-nik ukiullit 15912 14-nik ukiullit 281321 15-nik ukiullit 291424 16-nik ukiullit 91914 17-nik ukiullit 534 18-24-nik ukiul. 42112 Naluaat 0125 Katillugit 100

11 Kiap aalajangerpaa atoqatigeeqaarnissaq pillugu 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 11  Takuss. 2.3 –Nunatsinni inuusuttut, ilumut namminneq atoqatigiinnissaq aalajangeersimanersut, allap kissaateqarneratigut, imal. naluaat qanoq akissanerlutik. Arnat angutillu immikkut, ataatsimut.. Procent. ArnatAngutitTamarmik Nammineq aalaja- ngeeqataavunga 67 Allap kissaatigimmagu 21915 Naluara 132418 Katillugit 100

12 Kiap atoqatigiinnissaq aalajangerpaa? Arnat  Takuss. 2.4 –Nunatsinni arnat inuusuttut, qanoq akissuteqarsimanerat toqqammavigalugu, kiap atoqatigiinissaq aalajangerpaa, taamatut siullerpaamik misileeqqaarninni? Ukiui apeqqutaatillugit akissutit. Procent. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 12 UkiuiIllit aalaja- ngeeqataavit Allap aalangerp NaluaraKatillugit 7-it inorl. ukiullit40600100 Ukiui 8 – 14612514100 Ukiui 15 – 1776915100 Ukiui 18 – 2467330100

13 Kiap atoqatigiinnissaq aalajangerpaa? Angutit  Takuss. 2.5 – Angutit inuusuttut, kiap aalajangersimavaa atoqatigeqqaarneq ilumut pissanersoq, oqaluttuarnerat tunngavigalugit immikkoortillugit. Procent. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 13 UkiuiAalajangee- qataavunga Allap aalajang. NaluaaKatillugit 7-nik ikinn. ukiullit 80200100 Ukiui 8 – 1487013100 Ukiui 15 – 1785411100 Ukiui 18 – 24402733100 Naluara1388

14 Kinguaasiutitigut atornerluisarnerit  Katillugit meeqqat 0-7-nik ukiullit 7%-ii (niviaalunni 6%, nukappiaqqani 7%), kinguaasiutitigut siullermersumik misigisimavaat.  Kinguaasiutitigut 15-liisimanatik misileeqqaarsimasut (inerteqq.):  Arnani 53 pct.  Angutini 29 pct.  Meeqqat suli 15-liinatik kinguaasiutitigut nammineq aalajangeeqqataaffiginagu ilagineqarsimasut:  Arnat 21 pct.-ii  Angutit 4 pct.-ii 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 14

15  Tabel 2. – Kalaallit Nunaanni inuusuttut kinguaassiuutitigut atornerlunneqarsimasut amerlassusaat, matumani paasinnittaatsit assigiinngitsut pingasut aallaavigineqarlutik. Arnat angutillu immikkoorinneqarput aammalu taakku tamarmik ataatsimoortinneqarlutik. Procent. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 15 Kinguaassiutitigut atorneluineq qanoq paasineqassava ArnatAngutitTamarmik 15-inik ukiullit imalluunniit 15-init ukiukinerit 532941 Siullermik nammineq aalajangiinngilaq 33 15-it inorlutik ukiullit + nammineq aalajangiisimanngitsut 21413

16 Kinguaasiutitigut atornerluisarnerit 2  Ataatsimut isigalugu, imatut paasineqassaaq:  53 pct. Arnat  29 pct. Angutit  41 pct. tamaasa isigalugit  kinguaasiutitigut atornerlunneqarnikuusimapput 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 16

17 Kinguaasiutitigut atornerluisarnerit ilisarnaataat  42% akipput inersimasoq aalakoorsimasoq.  31% akipput, nammineq inersimasorlu kisimiissimallutik.  8% akipput, kaasimagamik nerisinneqareeramik, taava naggataatigut atoqatigiissimallutik. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 17

18 Kiap atoqatigiinnissaq aaliangerpaa?  Ilaqutariit angutitaasa arlaat  Arnat: 7%  Angutit: 5%  Tamarmik: 6%  Ilaqutariit ikinngutaat angut  Arnat: 4%  Angutit: 5%  Tamarmik: 5% 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 18

19 Kiap atoqatigiinnissaq aaliangerpaa?  Inersimasoq ilisarisimalersimasara  Arnat: 10%  Angutit: 9%  Tamarmik: 9%  ”Allat”  Arnat: 16%  Angutit: 18%  Tamarmik: 17% 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 19

20 Kinguaassiutitigut attaveqarnermut assersuutit – ”Alla”  ”Pinngitsaalineqarpunga. Inissiami najukkamut ajanneqarpunga, tassaniipillu utoqqaasut sinittut. Tassani angummit pinngitsaalineqarunga ilagineqarpunga. Qanoq iliorsinnaananga.”  Angutip immakkut angallammik angalaatigaanga, tassanilu itikkut atoqatigaanga. Kingusinnerusukkut paasivara, aamma meeqqat allat taamatut kangutsaatsuliorfigisimagai.”  Iterpunga kujassimagaanga.” 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 20

21 Kinguaasiutitigut atornerluisarnerit ilisarnaataat Tamanna imatut tikkuussivoq:  Kinguaassiutitigut attaveqatigiinneq toqqaannarluinnartoq inersimasorplaarlugu pisarsimasoq  Imigassartorsimaneq nalinginnaasuusartoq.  ”Allat” ilaqutariinni ilisarisimasat amerlasuutigut kinguaasiutitigut atornerluisuusartut. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 21

22 Kinguaassiuutitigut atornerlugaanerit atorlunneqarsimasut ilannaasa oqaluuserisarpaat  Inuusuttut 59%-it akipput, misigisimasatik pillugit allanik oqaloqateqarsimallutik.  Ingammik Anaanartik oqaluussimavaat.  Arlaannaataluunniit aataakkut/aanaakkut, qatanngutit, aja imaluunniit ilinniartitsisoq opqaloqatigisimavaa.  Ataasiinnap kommunimi sulisoq oqaloqatigisimavaa.  Inuusuttut ilaasa atornerlunneqarnertik politiinut nalunaarutigisimavaat. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 22

23 Eqikkaaneq  Kinguaassiutitigut atornerluinerit nuna tamakkerlugu atuuppoq.  Kinguaasiutitigut atornerluisimanerit assingusumik malitseqarajuttartut.  Kinguaasiutitigut atornerluineqarneq aamma siusinaartumik imigassamik hash-imillu atornerluineq ataqatigiissuteqarput.  Kinguaasiutitigut atornerluineqarneq imminnullu tatigivallaanngissuseq ataqatigiissuteqarput.  Arnat inuusuttut kinguaasiutitigut atornerlunneqarsimasut, kingorna ilinniagaqarniarnerminni ajornartorsiuteqartarmata.  Arnat innuusuttut kinguaasiutitigut atornerlunneqarsimasut, suli inuusuttuaraallutik naartulerajuttarput. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 23

24 Eqikkaaneq  Inuusuttut meeraanerminni kinguaasiutitigut atornerlugaasimasut, inuuniarnerminni artorsaateqakkajuttarput. 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 24

25 Iliuuseqaatissat isiginiakkallu  Meeqqanik kinguaasiutitigut atornerlunneqarsimasut katsorsarneqarsinnaanerat nukittorsarneqarnissaat.  Pinaveersaartitsiniarnerit suli pimoorunneqalissasut  Kinguaasiutitigut atornerlunneqarsimanerminni kingunerlutitsisut, katsorsarneqarnerat, Angalaqatigiitartut ingerlaannarnissaat  Suleqatigiissitanik assigiinngitsunik ilisimasalinnik pilersitsisoqassaaq  Iliuuseqaatissat pillugit pilersaarusiortoqassaq 05-08-2015Tekst skrives ind i sidehoved/sidefod 25