حدود مجاز مواجهه شغلي Occupational Exposure limit

Præsentationer af emnet: "حدود مجاز مواجهه شغلي Occupational Exposure limit"— Præsentationens transcript:

1 حدود مجاز مواجهه شغلي Occupational Exposure limit

2 مستندات قانوني 1-ماده 85 قانون کار: 2- تبصره 1 ماده 96 قانون کار :
براي صیانت نیروي انسانی و منابع مادي کشور رعایت دستورالعملهایی که از طریق شورایعالی حفاظت فنی (جهت تأمین حفاظت فنی ) و وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیري از بیماریهاي حرفه اي و تأمین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می شود، براي کلیه کارگاهها، کارفرمایان ، کارگران و کارآموزان الزامی است . 2- تبصره 1 ماده 96 قانون کار : وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مسئول برنامه ریزي،کنترل، ارزشیابی و بازرسی در زمینه بهداشت کار و درمان کارگري بوده و موظف است اقدامات لازم را در این زمینه بعمل آورد.

3 مستندات قانوني 3- بندهاي 11و2 و 16 ماده 1 قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی: بند 2: تأمین بهداشت عمومى و ارتقاء سطح آن از طریق اجراي برنامه هاى بهداشتى مخصوصاً در زمینه بهداشت محیط، کنترل و نظارت بهداشتى بر سموم و مواد شیمیایى، مبارزه با بیماریها، بهداشت خانواده و مدارس،آموزش بهداشت عمومى، بهداشت کار و شاغلین با تأکید بر اولویت مراقبتهاى بهداشتى اولیه، به ویژه بهداشت مادران و کودکان با همکارى و هماهنگى دستگاه هاى ذیربط. ب) بند 11 : تعیین و اعلام استانداردهاى مربوط به: خدمات بهداشتى، درمانى، بهزیستى و دارویى. مواد دارویى، خوراکى، آشامیدنى، آرایشى، آزمایشگاهى، تجهیزات، ملزومات و مواد مصرفى پزشکى و توان بخشى. بهداشت کلیه مؤسسات خدماتى و تولیدى مربوط به خدمات و مواد مذکور در فوق. ج) بند 16 : تعیین ضوابط مربوط به ارزیابى، نظارت و کنترل بر برنامه ها و خدمات واحدها و مؤسسات آموزشى و پژوهشى، بهداشتى - درمانى و بهزیستى و انجام این امور براساس استانداردهاى مربوطه.

4 مستندات قانوني 4- ماده 10 آیین نامه اجرایی قانون اصلاح ماده 76 قانون تامین اجتماعی وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی تغییرات حدود تماس شغلی آلایند ههاي محیط کار و عوامل بیماریزا را به شورا ي عالی حفاظت فنی اعلام و شورا يعالی مذکور مراتب را به کمیت ههاي استانی،کارهاي سخت و زیان آور براي اجرا ابلاغ می نماید.

5 تاريخچه 1920 اداره معادن آمريكا براي 20 ماده شيميايي و در آلمان براي 33 ماده (MAC) اصطلاح MAC در سال 1956 توسط ACGIHبه TLV تغيير پيدا كرد در كشور روسيه براي 3500 ماده حد مواجهه شغلي وجود دارد در ايران از سال 91 اصطلاح OEL جايگزين TLV شد برخي موسسات اصطلاحاتي تحت عنوان AOE ، PEL، REL

6 محدوديت هاي حدود مواجهه شغلي
* ارزيابي يا كنترل آلودگي هوا در محيط شهري * تخمين سميت مواد در مواجهه مداوم * شيفت كاري طولاني و غير معمول * شرايط كاري متفاوت با شرايط متداول و معمول * به تنهايي براي اثبات يا رد وجود بيماري يا شرايط خاص جسماني * به عنوان مرز قطعي بين جد ايمن و حد خطر

7 حدود مواجهه شغلي ( مواد شيميايي)
(OEL-TWA) متوسط وزنی- زمانی عبارت است از متوسط غلظت مجاز ماده شیمیایی در 8 ساعت کار روزانه و 40 ساعت کار در هفته به طوري که مواجهه مستمر و روز به روز با این مقدار تقریبا در کلیه کارگران باعث ایجاد عارضه نامطلوبی نگردد مشروط بر آنکه فاصله زمانی بین پایان 8 ساعت کار و شروع مجدد آن کمتر از 16 ساعت نباشد و در این مدت با همان مواد شیمیایی یا عوامل تشدید کننده اثرات آنها مواجهه نداشته باشند.

8 حدود مواجهه شغلي ( مواد شيميايي)
حد مجاز شغلی کوتاه مدتOEL-STEL عبارت است از حد مجاز مواجهه میانگین وزنی - زمانی 15 دقیقهاي با یک عامل شیمیایی است که در هیچ زمانی از یک شیفت کاري نباید غلظت آن عامل از این حد بیشتر باشد حتی اگر میانگین مواجهه غلظتی از یک عامل شیمیایی است که OEL-STEL . باشد OEL-TWA 8 ساعته شاغلین کمتر از حداعتقاد بر این است که کارگران می توان براي کوتاه مدت با غلظتهاي کمتر از آن بطور مداوم مواجهه داشته باشند بدون آنکه عوارضی زیر را ایجاد کند: 1) تحریک 2) آسیبهاي بافتی مزمن یا غیر قابل برگشت 3) اثرات سمی وابسته به نرخ دز 4) خواب آلودگی، به حدي که باعث ایجاد حادثه شده، و یا عکس العمل هاي فرد را براي دور شدن از عامل حادثه ساز مختل ساخته و یا کارایی وي را کاهش دهد.

9 حدود مواجهه شغلي ( مواد شيميايي)
STEL براي آن دسته از مواد شیمیایی توصیه شده است که علاوه بر اثرات سمی .مزمن داراي اثرات حاد شناخته شده نیز هستند و اثرات سمی حاد ناشی از تماس کوتاه مدت باغلظت هاي بالاي آنها در انسان یا حیوان گزارش شده باشد. زمان مواجهه شغلی با غلظتهاي بین STEL تا TWA نباید از دقیقه تجاوز نماید، این دوره زمانی مواجهه 15 دقیقه اي می تواند حداکثر تا 4 مرتبه در طول 8 ساعت کار مداوم تکرار شود مشروط بر آنکه فاصله بین دو دوره 15 دقیقه اي کمتر از 60 دقیقه نباشد.

10 حدود مواجهه شغلي ( مواد شيميايي)
(OEL-C) حد مجاز شغلی سقفی عبارت است از غلظتی از ماده شیمیایی که مواجهه شغلی بیش از آن حد حتی براي یک لحظه نیز، مجاز نیست. اگر سنجش لحظه اي ماده شیمیایی براي مقایسه با OEL-C امکانپذیر نباشدنمونه برداري باید در یک حداقل زمان کافی انجام شود تا مواجهه معادل یا بیشتر از حد سقفی تشخیص داده شود. براي برخی مواد مانند گازهاي محرك فقطTLV-Cکاربرد دارد و براي سایر مواد می توان برحسب اثرات فیزیولوژیک آنها از یک یا دو حد مجاز استفاده نمود.

11 محدوده هاي نوسان تعداد کثیري از مواد شیمیاییOEL-TWAبراي آنها معین شده است به دلیل عدم وجوداطلاعات کافی سم شناسی، فاقدOEL-STELهستندمحدوده هاي نوسان در این موارد مورد استفاده قرار می گیرند. در صورتی که میانگین غلظت مواجهه هشت ساعته کارگران با این مواد کمتر ازOEL-TWAآنها باشد، نوسان کوتاه مدت غلظت مواجهه بیشتر از حد مجاز آنها باید کاملا کنترل شود. نوسانات غلظت مواجهه شاغلین می تواند تا 3 برابر OEL-TWA براي حداکثر 30 دقیقه در خلال یک روز کاري باشد به شرطی که میانگین مواجهه کارگر بیشتر از OEL-TWAنباشد. تحت هيچ شرایطی دامنه نوسانات مواجهه کارگر حتی براي یک لحظه هم نباید از 5 برابر OEL-TWA تجاوز کند.

12 مقایسه حد مجاز مواجهه شغلیSTEL و TWAبا حد مجاز مواجهه شغلی سقفی
حد مواجهه شغلی سقف :(TLV -C) عبارت است از مرز معینی که غلظت نباید از آن حد بیشتر شود و براي گروهی از مواد استفاده می شود که غالباً اثرات آنی داشته و TLV براساس اثرات اختصاصی آنها تعیین می شود در حالیکه حد تماس شغلی متوسط سنجش زمانی (TLV -TWA) حدي است که بطور مشروط نوسان مقادیر بالاتر ازTLV را مجاز می سازد زیرا در طی زمانی که متوسط سنجش زمانی TWA آن تعیین می شود غلظت ماده می تواند به بالاتر یا پایین تر ازTLV نوسان نماید، مشروط بر آنکه مقادیر کمتر از مقادیر بالاتر از آن را جبران نماید. براي تعیین حد تماس شغلی (C) سقف، می توان از یک نمونه گیري کوتاه مدت و مختصر استفاده نمود ولی براي تعیین حدTWA تعداد کافی نمونه در یک شیفت یا یک دوره کامل کاري نیاز است.

13 برنامه هاي کاري غیرمعمول
مدلهاي ریاضی متعددي براي تحلیل برنامه هاي زمانبندي کاري غیرمعمول ارائه شده است. برحسب اصول سم شناسی، هدف کلی آنها شناسایی دزي است که اطمینان حاصل نمود که پیک بار بدنی روزانه یا هفتگی از آنچه که در طی یک شیفت 8 ساعته روزانه و 5 روز در هفته رخ می دهد، تجاوزنمی کند. يكي از مدل هايي كه بيان كننده برنامه زمان بندي غیرمعمول مي باشد ، مدل بریف و اسکالا می باشد. این مدل حدمجاز را متناسب با افزایش زمان مواجهه و کاهش زمان بهبود یا زمان بازگشت (زمان بدون مواجهه)،کاهش می دهد. این مدل معمولاً براي برنامه هاي زمان کار بیشتر از 8 ساعت روزانه یا بیشتر از 40 ساعت هفتگی مورد استفاده قرار می گیرد. این مدل نباید براي تحلیل مواجهه هاي بسیار زیاد تحت شرایطی که مدت زمان مواجهه خیلی کوتاه است مورد استفاده قرار گیرد (به عنوان مثال مواجهه 8 برابرOEL- TWA ظرف مدت يك ساعت)

14 Brief and Scala Model در مدل بریف و اسکالا به این واقعیت توجه شده است که در هر روزکاري 12 ساعته، مواجهه بایک عامل شیمیایی 50 % بیش از یک شیفت کاري 8 ساعته در شرایط مشابه میباشد و دوره بازتوانی وسم زدایی بدن نسبت به آن عامل 25 % کمتر از شیفت 8 ساعته است (دوره سم زدایی از 16 ساعت به12 ساعت کاهش می یابد). همچنین در این مدل به این نکته توجه شده است که تکرار مواجهه طی روزهاي کاري در بعضی موارد ممکن است فشار زیادي را بر مکانیسمهاي سم زدایی بدن وارد نماید تا جائی که این احتمال وجود داردکه تجمع سموم در ارگانهاي هدف هر ماده روي دهد. براي بکارگیري مدل بریف و اسکالا در مواجهه هاي غیرمعمول ابتدا یک فاکتور یا ضریب کاهش روزانه و یا هفتگی با استفاده از روابط زیر محاسبه شده و سپس این ضریب در اعداد اعلام شده بعنوانOEL-TWA ضرب شده تا OEL اصلاح شده بدست آيد

15 Brief and Scala Model OEL=OEL-TWA*RF اصلاح شده RF=8/h×24-h/16روزانه
RF= 40/hr×168-h/128هفتگي در صورتی که OEL-TWA ماده اي 50 پي پي ام باشد در يك شيفت 10 ساعته اين ميزان به 35 پي پي ام ودر يك شيفت 12 ساعته به 25 پي پي ام تقليل پيدا مي كند

16 Brief and Scala Model تکنیک هاي فوق براي نوبتهاي کاري 24 ساعته (نظیر زیر دریائی ها، سفینه هاي فضایی یا سایرمحیطهاي مشابه که کار و زندگی در یک محل انجام می شود) عملی نمیباشد زیرا در این موارد اصولاًOELکاربرد ندارد. این تکنیکها براي فرایندهاي کاري کمتر از 7 تا 8 ساعت در روز و یا کمتر از 40 ساعت در هفته کاربرد ندارد

17 واحدهاي OEL حدود مجاز مواجهه شغلی با مواد شیمیایی بر حسب mg/m3 یا ppm
ارائه میشود. یک ماده شیمیایی استنشاق شده ممکن است به شکل گاز، بخار یا آئروسول باشد. گاز: ماده شیمیایی است که مولکولهاي آن در فضایی که در آن محبوس شدهاند (مثل سیلندر یا مخزن)،به طور آزاد تحت شرایط دما و فشار نرمال حرکت میکند. فرض می شود که گازها هیچ شکل یا حجم معینی ندارند. بخار: فاز گازي یک ماده شیمیایی است که در شرایط نرمال دما و فشار به شکل مایع یا جامد است.میزان بخار متصاعد شده یک ماده شیمیایی بصورت فشار بخار بیان می شود و تابعی از دما و فشار است. آئروسل: سوسپانسیونی از ذرات جامد یا قطرات مایع در یک گاز است. انواع آئروسل ها عبارتند از:غبار، مسیت، دمه، مه، لیف، دود و مه دود. آئروسلها ممکن است با رفتار آئرودینامیکی و محل (هاي)ته نشینی آنها در سیستم تنفسی انسان متمایز شوند.

18 حدود مجاز آئروسولها معمولاً بر حسب مقدار جرم ماده شیمیایی در حجم هوا mg/m3 بيان مي شود.
واحد حدود مجاز گازها و بخارات معمولاً بر حسب قسمت در میلیون حجمی PPM بيان مي شود.

19 شاخص بیولوژیکی مواجهه (BEI)
این سه زیرگروه به کاربران کمک میکند تا تشخیص دهند این نمادها فقط مربوط به آفت کشهاي بازدارنده استیل کولین استراز یا ایجاد کننده مت هموگلوبین میباشند. این سه زیرگروه عبارتنداز: :BEIA شاخص بیولوژیکی مواجهه براي آفت کشهاي مهارکننده استیلکولین استراز BEIM: شاخص بیولوژیکی مواجهه براي ایجاد کنندههاي مت هموگلوبین BEIP: شاخص بیولوژیکی مواجهه براي هیدروکربنهاي آروماتیک چند حلقه اي

20 بخار و کسر قابل تنفسIVF این نماد زمانی استفاده میشود که یک ماده فشار بخار کافی براي بودن در هر دو فاز ذرهاي و بخار را با نسبت معنی داري از دوز در غلظت OEL-TWA داشته باشد. کارشناس بهداشت حرفه اي باید هر دو فاز ذره و بخار را هنگام انتخاب تکنیک نمونه برداري براي بررسی مواجهه با آلاینده هاي ناشی از شرایط زیر را در نظر بگیرد: الف- عملیاتهاي اسپري کردن ب- فرایندهایی که تغییرات دما روي حالت فیزیکی ماده اثرگذار است ج- در مواردي که بخش عمدهاي از بخار در داخل ذرات ماده دیگر حل می شود یا بر روي آن جذب می شود مثل ترکیبات محلول در آب در محیطهاي مرطوب عدد معمولا بين مي باشد

21 ایجاد حساسیت نماد حساسیت اشاره به قابلیت یک ماده براي ایجاد حساسیت است که توسط مطالعات انسانی و حیوانی اثبات شده است. این نماد دلالت بر این ندارد که حساسیت یک اثر مهم در تعیینOEL داشته است يا حساسيت تنها عامل تعيين كننده OEL بوده است. در محیطهاي کاري، مواجهه با عوامل حساسیت زا ممکن است از طریق تنفسی، پوستی و ملتحمه رخ دهد. از طرفی عوامل حساسیت زا باعث واکنشهاي تنفسی، پوستی و ملتحمه اي میشوند. در حال حاضر این نماد، بین حساسیت اعضاي مختلف تمایز قائل نشده است. عدم استفاده از این نماد به معنی فقدان قابلیت یک ماده براي حساسیت زایی هم نیست بلکه ممکن است نشانگر شواهد علمی اندك یا ناکافی باشد.

22 نماد پوست نماد پوست نبابد براي مواد شیمیایی که باعث تحریک پوستی میشوند به کار رود. البته این نمادممکن است همراه با نماد حساسیت براي موادي استفاده شود که به دنبال مواجهه جلدي باعث ایجادحساسیت تنفسی میشوند. با وجودي که نماد پوست ممکن است براي مواد شیمیایی استفاده نشده باشد اما کارشناسان بهداشت حرفه اي باید بدانند که عوامل متعددي هستند که ممکن است پتانسیل جذب پوستی یک ماده را که قابلیت ورود جلدي آن کم است را افزایش دهد. برخی از مواد می توانند به عنوان یک حامل عمل کنند بطوریکه وقتی بر روي پوست قرار میگیرند یا با یک ماده اي مخلوط میشوند، می توانند میزان انتقال مواد را به داخل پوست افزایش دهند. علاوه بر این وجود برخی از شرایط جلدي نیز می تواند بر روي میزان ورود مواد از طریق پوست یا زخم تأثیرگذار باشد. اين نماد بر پایه یافته هاي حاصل از سمیت حاد بر روي حیوانات در مورد مواد شیمیایی که داراي LD50 نسبتاً کم 1000mg/kg يا كمتر باشد بكار مي رود.

23 علائم و حروف مخفف ‡ : کاندید تغییر حد مجاز :A سرطان زایی
:C حد مجاز سقفی :D خفگی آور ساده :E حد مجاز صرفاً براي ذرات فاقد آزبست و داراي سیلیس بلورین کمتر از 1 درصد :F الیاف قابل استنشاق: داراي طول بزرگتر از 5 ميكرون و نسبت طول به قطر بیشتر از 3 که با روش فیلتر غشائی نمونهگیري و با میکروسکوپ فاز کنتراست با بزرگنمایی شمارش مي شوند :G با نمونه گیر دالان ته نشینی عمودي مخصوص پنبه (کتان) اندازه گیري شود.

24 علائم و حروف مخفف :H فقط آئروسول :I ذرات قابل تنفس
:IFV بخار و کسر قابل تنفس :K نباید جرم ذرات قابل استنشاق بیشتر از2mg/m3 باشد :Lبایستی با کنترل محیط مواجهه شاغل از طریق کلیه روشها تا حد ممکن کاهش یابد. :Mطبقه بندي انجام شده اشاره به اسید سولفوریک موجود در میستهاي اسیدي قوي معدنی دارد. :Oنمونه برداري با روشی که بخار را جمعآوري نمیکند، انجام شود. :Pکاربرد محدود به شرایطی است که مواجهه با آئروسول قابل صرفنظر است. :Rذرات قابل استنشاق :Tذرات توراسیک V:بخار و آئروسول

25 سرطان زایی A1: سرطان زاي تائید شده انسانی
براساس مدارك مستدل از طریق مطالعات اپیدمیولوژیکی ماده شیمیایی براي انسان سرطان زا می باشد. A2: مشکوك به سرطان زایی در انسان: اطلاعات کیفی مربوط به سرطان زایی ماده شیمیایی در حد کفایت مورد قبول قرارگرفته است ولی در اطلاعات ارائه شده کمبودهایی به شرح زیر وجود دارد که باعث تردیدهایی در تأثیر سرطان زایی قطعی ماده شیمیایی در انسان می گردد: الف- اطلاعات متناقض ب- اطلاعات ناقص از لحاظ کمیت ج- ماده شیمیایی در مطالعات انجام شده بر روي حیوانات آزمایشگاهی سرطان زا می باشد و شرایط خاص سم شناسی ماده [دز(ها)، راه(هاي) تماس، اندام(هاي) مورد هدف، نوع بافت و مکانیزم(هاي) اثرات وارده] مشابهت لازم با مواجهه هاي شغلی کارگران را دارا می باشد. بطور کلی طبقه بندي A2در شرایطی بکار میرود که شواهد سرطان زایی انسانی یک عامل محدود بوده اما شواهد کافی در مورد سرطان زایی آن عامل در حیوانات آزمایشگاهی مشابه انسان موجود باشد.

26 سرطان زایی A3: سرطان زاي تایید شده براي حیوان با ارتباط ناشناخته بر انسان عواملی که سرطان زایی آنها براي حیوانات آزمایشگاهی در یک دز نسبتاً زیاد با یک روش(ها)، محل (هاي) اثر، سوابق و مکانیسمهایی که ممکن است چندان مرتبط با مواجهه شاغلین نباشد، به اثبات رسیده است. مطالعه هاي اپیدمیولوژیکی موجود، افزایش ریسک سرطان زایی انسانی این عوامل را تأیید نمی کنند. شواهد موجود سرطان زایی این عوامل را در شرایط معمول مواجهه تأیید نمیکنند مگر مواجهه تحت شرایط غیرمعمول، با روشهاي غیرمحتمل و حدود مواجهه غیرطبیعی باشد.

27 سرطان زایی A4: غیرقابل طبقه بندي به عنوان یک عامل سرطان زاي انسانی:
عواملی که نگرانی هایی را در مورد سرطان زایی براي انسان پدید آورده است اما به دلیل کمبود داده ها امکان ارزیابی جامع در مورد آنها وجود ندارد. این مواد به علت فقدان اطلاعات کافی نمیتواند به طورصحیح مورد ارزیابی قرارگیرد. مطالعه هاي انجامشده بر روي بافت زنده و بر روي حیوانات آزمایشگاهی، شواهدي از سرطانزایی این مواد را بطوري که بتوان آنها را در یکی از گروههاي قبلی طبقه بندي نمود، ارائه نشده است.

28 سرطان زایی A5: مشکوك نبودن به عنوان یک عامل سرطان زاي انسانی: عواملی هستندکه بر اساس مطالعههاي جامع و صحیح اپیدمیولوژیکی، مشکوك به سرطان زایی در انسان نمی باشند. این مطالعه هاي اپیدمیولوژیکی داراي جامعیت لازم، پیگیري مناسب برنامه پژوهشی و با سوابق مواجهه شغلی قابل اطمینان در دزهاي زیاد بوده است. تجزیه و تحلیل آماري اطلاعات بهدست آمده از این پژوهشها نشانگر عدم افزایش ریسک سرطان زاي انسانی در اثر مواجهه با این عوامل میباشد و یا هیچ اطلاعاتی در مورد سرطان زایی آنها بر روي حیوانات آزمایشگاهی موجود نمی باشد.موادي که هیچ گونه داده اي در مورد سرطان زایی انسانی یا حیوانی براي آنها گزارش نشده است لقب بدون سرطان زایی را به خود اختصاص داده اند.

29 OEL

30 ذرات (نامحلول یا با انحلال پذیري ضعیف) که در جاي دیگر مشخص نشده اند-PNOS
زمانی که شواهد کافی در مورد یک ذره وجود داشته باشد براي آن OEL تعیین میشود . چنانچه این شواهد براي ذرات، کم یا ناکافی باشد در یک گروه خاصی تحت عنوان PNOS قرار میگیرند.، كليه ذرات اين گروه داراي یک حد مجاز یکسان میباشند مگر آنکه مطالعه ها و پژوهشهاي آتی، اطلاعات کافی جهت تعیین حد مجاز مواجهه مستقل براي یک ذره را ارائه نماید که در اینصورت، آن ذره از لیستPNOS خارج مي شوند. حد مجاز مواجهه گروهPNOS براي موارد زیر مورد استفاده قرار میگیرد:. الف- ذره فاقد OEL ب- ذره باید در آب (یا ترجیحاً در مایعات موجود در ریه ها) نامحلول یا انحلال پذیري کمی داشته باشد. ج- سمیت ذره کم باشد. (سمیت سلولی و ژنتیکی نداشته باشد و به عبارت دیگر هیچ گونه واکنش شیمیایی با بافت ریه نداده، پرتوهاي یونساز تابش نکرده، باعث حساسیت زایی ایمونولوژیکی نشده یاباعث اثرات سمی به جز التهاب یا مکانیسم اشغال ریه نشود).

31 استاندارد PNOS باور این کمیته بر آن است که ذراتی که از لحاظ بیولوژیکی خنثی، نامحلول یا داراي انحلال پذیري کم باشند، ممکن است داراي اثرات زیان آور باشند و توصیه میشود که غلظت ذرات قابل استنشاق هوابرد آنها در مقادیر کمتر از3mg/m3 و غلظت ذرات قابل تنفس آنها کمتر از10mg/m3حفظ شود تا زمانی که حدود مجاز اختصاصی براي آنها تعیین شود.

32 تأثیر اندازه ذرات در تعیین محل ته نشینی آنها در دستگاه تنفسی
بسیاري از بیماریهاي شغلی مرتبط با ذراتی هستند که در مناطق معینی از دستگاه تنفسی ته نشین می شوند.حد مجاز مواجهه ذرات سیلیس آزاد کریستالی در ابعاد و اندازه معینی پیشنهاد گردیده است و از سالهاي قبل مشخص گردیده که ارتباط معنی داري بین بیماري سیلیکوزیس و غلظت جرمی ذرات قابل تنفس سیلیس آزاد کریستالی وجود دارد. در حال حاضر کمیته فنی با تکیه بر دو اصل ذیل در حال بررسی مجدد سایر مواد شیمیایی است که به صورت ذره در محیط کار منتشر می گردند: -1 براي هر ماده شیمیایی که بر سلامت انسان مؤثر است اندازه ذرات نقش تعیین کننده اي دارد. -2 غلظت جرمی ذرات مزبور در حد مجاز مواجهه مجاز تأثیرگذار است.

33 تقسيم بندي حد مجاز مواجهه براساس اندازه و ابعاد ذرات
1- حد مجاز مواجهه ذرات قابل تنفسOEL-IPM مربوط به مواد شیمیایی است که درصورت تهنشین شدن در هر قسمت از دستگاه تنفسی، مخاطره آمیزهستند( قطر بالاي 100 ميكرون) 2- حد مجاز مواجهه ذرات توراسیکی TPM-OEL شامل آن دسته از مواد شیمیایی است که درصورت ته نشین شدن در هر قسمت از راههاي هوایی ریه وناحیه تبادل گازي ایجاد مخاطره می کنند.( قطر بين ) 3- حد مجاز مواجهه ذرات قابل استنشاق RPM-OEL شامل آن دسته از مواد شیمیایی است که درصورت تهنشین شدن در ناحیه تبادل گازي (کیسه هاي هوایی ریه) ایجاد مخاطره می کنند. ذرات زير 10 ميكرون عمدتا زير 7 ميكرون

34 معیار حد مجاز مواجهه شغلی براي مخلوط ها
بیشتر مقادیرOEL براي یک ماده شیمیایی منفرد تعریف شدهاند ولی در عمل اغلب شاغلین در معرض مواجهه همزمان با چند ماده شیمیایی هستند. در این شرایط مقایسه مقادیر مواجهه با مقادیر OEL باید به شکلی انجام شود که کارگران در معرض مخاطرات شغلی قرار نگیرند. هنگام مواجهه با مخلوط مواد شیمیایی وضعیتهاي مختلفی ممکن است رخ دهد: اثر افزایشی زمانی ایجاد میشود که اثر بیولوژیکی ترکیب مواد برابر مجموع اثر هر یک از مواد شیمیایی بهتنهایی باشد. اثرسینرژیک هنگامی رخ میدهد که اثر ترکیبی حاصل از چند ماده، بزرگتر از مجموع اثر هر یک از مواد به تنهایی باشد و اثر آنتاگونیسم در شرایطی است که اثر ترکیبی حاصله، کمتر از مجموع اثر هر یک ازمواد باشد.

35 Synergism سيگار +آزبست Antagonism كافين+الكل
تداخلات شيميايي Synergism سيگار +آزبست Antagonism كافين+الكل Potentiation الكل+تترا كلريد كربن Additive حشره كش هاي ارگانو فسفره

36 کاربرد فرمول مخلوط مواد براي حالت اثرات افزایشی
در صورتی که دو یا چند ماده خطرناك با اثرات مشابه سم شناسی بر روي سیستم یا ارگان هدف وجودداشته باشند، اثر ترکیبی آنها باید بیشتر از اثر انفرادي آنها مورد توجه قرار گیرد. درصورت عدم وجوداطلاعاتی که نمایانگر تأثیرات متقابل این مواد بر یکدیگر باشد، در مواردي که اثر بهداشتی و سیستم یاارگان هدف آنها مشابه باشد، اثرات این عوامل را باید به صورت افزایشی درنظر گرفت. در این حالت اگر حاصل جمع رابطه زیر از عدد یک بیشتر شود، مواجهه شغلی با مخلوط مواد بیشتر از حد مجاز می باشد:

37 رابطه محاسباتی اثر افزایشی براي مواجهه همزمان با عوامل زیانآور با مقادیر حدود مجاز شغلی TWA، STELو ‍Ceiling بکار میرود. مقادیر بکار رفته در فرمول براي مواد مختلف باید تا حد امکان یکسان بدین معنی که انواع حدود مواجهه شغلی با مقادیر مشابه خود بررسی شوند. چنانچه عواملی با اثرات سمشناسی مشابه OEL یکسان نداشته باشند، استفاده از انواع مقادیر حدود تماس شغلی امکانپذیر خواهد بود. وقتی مادهاي با یک حد STEL يا C با ماده اي با OEL-TWA ولي بدون STEL مخلوط شود مقایسه حد کوتاه مدت با محدوده نوسان آن بکار میرود. محدوده نوسان معادل 5 برابر حدTWA آن ماده خواهد بود.

38

39 محدودیت ها و موارد خاص قانون فوق هنگامی استثناء دارد که براساس دلایل موجه، اثرات اصلی مواد زیان آور مختلف، به صورت افزایشی نباشد و هر یک از مواد مخلوط به صورت مستقل بر بدن تأثیر گذارند. این وضعیت زمانی رخ میدهد که اثرات سم شناسی مواد و ارگان هدف آنها مشابه نباشد. این وضعیت همچنین میتواند زمانی حادث شود که برهم کنش مخلوط مواد باعث مهار اثر سمی آنها شود. در چنین مواردي مواجهه زمانی بیشتر از حد مجاز تلقی میشود که حداقل غلظت یکی از اجزاء بیشتر از حد مجاز خود باشد. رابطه اثرات افزایشی براي مخلوطی از چند عامل بکار میرود این روابط را نباید براي مخلوطهایی که اجزاء آن واکنشهاي بسیار متفاوتی دارند بکار برد، مانند اسید سیانیدریک و دي اکسید گوگرد در چنین مواردي باید فرمول اثرات مستقل مورد استفاده قرار گیرد. همچنین این رابطه براي مخلوطهاي پیچیده با اجزاء زیاد (مثل بنزین، خروجی دیزل، محصولات تجزیه حرارتی، خاکستر و ...) نباید مورد استفاده قرار گیرد. از کاربرد فرمول مخلوط از مواجهه با مخلوط مواد سرطان زا باید اجتناب نمود

40 مثال مواجهه هوابرد كارگري در يك شيفت كاري كامل و مواجهه كوتاه مدت آن ارزيابي شده است ماده شيميايي نتايج پايش كلي نتايج پايش كوتاه مدت استن 160 490 حد مجاز استن 500 750 استات بوتيل 20 150 حد مجاز استات بوتيل 200 تعيين نشده متيل اتيل كتن 90 220 حد مجاز متيل اتيل كتن 300

41 ادامه مثال استن و متیل اتیل کتن اثر بهداشتی مشابهی دارند و بر CNS تاثیر می گذارند. 160/500+20/200+90/200= =0.87 در خصوص ارزیابی کوتاه مدت 490/ / /300= 1.53

42 مثال 2 در یک کارخانه تولید رزین الکیدی بر اساس الگوی استراحت، صرف غذا و استراحت، نمونه برداری از بخارات زایلن به عنوان محصول فرعی حاصل از فرایند تولید انجام گردیده است متوسط سنجش زمانی مواجهه کارگران چه میزان می باشد؟ ساعت 10/30 تا 10/45 و 12/45 تا 13/30 و 15/30 تا 15/45 به علت استراحت کارگران میزان آلاینده صفر در نظر گرفته شده است. دوره اندازه گیری( ساعت) غلظت ppm ساعت کاری 2.5 0.32 2 0.07 0.2 1.5 0.1

43 ادامه مثال 2

44 اثرات مستقل هنگامی که اثرات اصلی مواد زیان آور مختلف، به صورت افزایشی نباشد و هر یک از مواد مخلوط به صورت مستقل بر بدن تأثیر گذارند، بدین معنی که اثر سم شناسی مشابهی نداشته باشند و اندام هدف نیز براي مواد موردنظر یکسان نباشد، در این موارد حد مجاز مواجهه شغلی مخلوط، مطابق با رابطه زیرخواهد بود:

45 مثال 3 هوایی حاوی غلظت سرب معادل 0.12mg/m3با OEL= mg/m3 اسید سولفوریک با OEL=1 موجود است آیا مواجهه بالاتر از حد مجاز می باشد؟

46 تریدیمیت: تشخیص داده نشد
مثال 4 نتایج حاصل از دو نمونه متوالی گردو غبار استنشاقی از هوای تنفسی کارگران در معرض گردو غبار سیلیس به شرح زیر استدر خصوص وضعیت مواجهه قضاوت کنید؟ اجزاء (درصد) وزن گردو غبار استنشاقی- میلی گرم بر متر مکعب حجم نمونه هوا(لیتر) دوره نمونه برداری ( دقیقه) نمونه کوارتز: 5.2 کریستوبالیت: 2.3 تریدیمیت: تشخیص داده نشد 0/855 405 238 A کوارتز: 4.8 کریستوبالیت: 1.7 0/619 326 192 B 1/474 731 430 مجموع

47 ادامه مثال الف) محاسبه درصد کوارتز ، تریدمیت، کریستوبالیت در نمونه
Cristobalite= 2.3(

48 محاسبه حد مجاز مواجهه با گردو غبار حاوی ترکیبات سیلیس
میزان مواجهه 0.91mg/m3

49 میزان مواجهه تنفسی با گردو غبار استنشاقی
تماس شغلی= حجم کل /وزن نمونه A+وزن نمونه B ( )/0.731=2 mg/m3 تنظیم حدود مجاز بر اساس دوره مواجهه 2mg/m3×{(430min)÷(480min)}=1.8 محاسبه شدت مواجهه: 1.8÷0.91=2